به گزارش روشنای راه، در این میان، عواملی متعددی در ثبات یا نوسان قیمت حاملهای انرژی نقش دارند که در این یادداشت به بررسی مهمترین آنها میپردازیم.
نقش یارانهها در تثبیت قیمت:یارانههای انرژی، یکی از ابزارهای رایج دولتها برای کنترل قیمت این حاملها و حمایت از اقشار کمدرآمد به شمار میرود. در ایران نیز از دیرباز یارانههای قابل توجهی به بخشهای مختلف انرژی، به خصوص حاملهای نفتی مانند بنزین، گازوئیل و گاز طبیعی اختصاص یافته است. این امر تا حدودی به ثبات قیمت این حاملها در مقایسه با قیمتهای جهانی کمک کرده است.
با این حال، یارانهها معایب خاص خود را نیز دارند. پرداخت یارانههای انرژی، بار مالی سنگینی را به دولت تحمیل میکند که میتواند منجر به کسری بودجه و تورم شود.
علاوه بر این، یارانهها میتوانند انگیزه مصرف بیرویه انرژی را افزایش داده و به هدر رفتن منابع ملی منجر شوند. همچنین، توزیع یارانهها به نفع اقشار ثروتمند بیشتر است، چرا که آنها به دلیل مصرف انرژی بیشتر، یارانه بیشتری دریافت میکنند.
واقعی شدن قیمتها: گامی به سوی پایداری؟ واقعی شدن قیمت انرژی، به معنای افزایش قیمت حاملها تا رسیدن به سطح واقعی آنها در بازار آزاد است. این امر میتواند انگیزه مصرفکنندگان را برای صرفهجویی در مصرف انرژی افزایش داده و به نفع محیط زیست باشد.
همچنین، واقعی شدن قیمتها میتواند منابع حاصل از فروش انرژی را به طور عادلانهتر توزیع کند و به جای پرداخت یارانه به همه، به حمایت از اقشار کمدرآمد و سرمایهگذاری در بخشهای renewables انرژی اختصاص یابد.
با این حال، واقعی شدن قیمتها میتواند در کوتاهمدت منجر به افزایش تورم و فشار بر اقشار کمدرآمد شود.
لذا، ضروری است که این سیاست با تدابیر حمایتی از اقشار آسیبپذیر و برنامهریزی دقیق برای سرمایهگذاری در بخشهای renewables انرژی همراه باشد.
در نتیجه تثبیت قیمت انرژی، هدفی است که با ابزارهای مختلفی از جمله یارانهها و واقعی شدن قیمتها قابل دستیابی است. هر یک از این روشها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب روش مناسب، به شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هر کشور بستگی دارد.
در ایران، یارانهها تاکنون نقش اصلی را در تثبیت قیمت انرژی ایفا کردهاند. با این حال، معایب یارانهها و ضرورت حفظ منابع ملی و محیط زیست، واقعی شدن قیمتها را به عنوان راهکاری جایگزین مطرح میکند.
واقعی شدن قیمتها باید به تدریج و با برنامهریزی دقیق انجام شود تا از آثار منفی آن بر اقشار کمدرآمد و اقتصاد کلان کشور کاسته شود.
علاوه بر این، ضروری است که سیاستهای جایگزین مانند توسعه renewables انرژی و حمایت از energy efficiency به طور جدی دنبال شوند تا پایداری در energy sector کشور تضمین گردد.
نویسنده: محمود عزیزی