کدخبر: 2125 یکشنبه، 14 فروردین 1401 - 12:43 2125 پرینت خبر
راه کارهای احیای فضای سبز شهری کرج؛

کرج باغشهر سبز دیروز؛ شهر خاکستری امروز

image

فضاهای سبز شهری به بخش هایی از سطوح کاربری زمین شهری که با انواع متنوع گونه های گیاهی انسان ساخت پوشش داده شده اند، اطلاق می شود.

به گزارش روشنای راه؛

فضاهای سبز به عنوان ریه های تنفسی فضای شهرها نقش مهمی را در حیات محیط زیست، تعادل بخشی متابولیسم نظام شهری، کاهش آلودگی های هوا، افزایش سطح سلامت روانی و بهبود کیفیت زندگی شهروندان ایفا می کنند. رشد سریع شهرنشینی و به دنبال آن افزایش جمعیت و روند رو به رشد دست ساخته های متنوع بشر باعث محدود شدن فضای سبز و تخریب بسیاری از باغ ها شده است.

یکی از شهرهایی که در گذشته­ای نه چندان دور به­واسطه آب و هوای مناسب و وجود منابع آبی همچون رودخانه کرج، هنگامی که اسمی از آن آورده می­شد، نقش باغ­های زیبا و سرسبز به همراه درختان کهنسال و آب و هوای خوش در ذهن مخاطبان مجسم می­شد، کرج بود. شهری که زمانی اقامت­گاه و استراحت­گاه ییلاقی پایتخت نشینان محسوب می­شد. اما طی 30 سال اخیر به دلیل مهاجرت­های بی­رویه و بارگذاری زندگی صنعتی و شهری باعث شده است تا چهره سبز شهر رفته­رفته به خاکستری تبدیل شود. کرج باغشهر دیروز، امروزه رو به مسیری در حرکت است که جای درخت­های بی رمق و اندک باغ­های باقی­مانده­اش را ساختمان­ها و آپارتمان­های بلند می­گیرد.

در نواحی مختلف استان البرز همانند حصارک و کلاک با باغ­هایی روبه­رو می­شویم که جای خود را به قلیان­سراها داده­اند. همچنین مناطق دیگری همچون سهرابیه، اسلام­آباد، آق­تپه با فقر فضای سبز مواجه هستند و بسیاری دیگر از نواحی استان مانند فردیس و کیانمهر و ... با مسئله عدم تناسب جمعیت و فضای سبز درگیر هستند. طبق آمار به­دست آمده در حال حاضر در شهر کرج، مناطق یک، هشت و دوازده شهری جزو مناطق برخوردار از فضای سبز شهری هستند و مناطق دو، هفت و نه شهری جزو مناطق کم برخوردار از فضای سبز هستند.

پیمان بضاعتی­پور، رئیس سازمان سیما و منظر و فضای سبز شهرداری کرج، در پاسخ به این سوال که چرا در برخی مناطق فضای سبز بیشتر و در برخی مناطق پایین است، می­گوید: برخورداری از فضای سبز مناسب حق تمامی شهروندان است و مدیریت شهری در توزیع این سرانه هیچ تبعیضی بین ساکنان مناطق مختلف قائل نمی­شود. ولی در این فرآیند محدویت­های موجود را نمی­توان نادیده گرفت. کمبود فضای سبز در مناطق کم برخوردار به این دلیل است که بیشتر بافت این مناطق، مسکونی بوده و فضای خالی به ندرت پیدا می­شود. همچنین ساخت­وساز غیر مجاز مسیر توسعه فضای سبز را دشوار می­کند.

 

توسعه کمربند سبز کرج، بازگشت به هویت باغشهری

کمربند سبز یکی از راه­کارهای جلوگیری از ورود گرد و غبار به شهر است که در حاشیه شهرها با استفاده از پوشش گونه­های گیاهی سازگار، ماندگار و مناسب با شرایط اقلیمی هر شهر شکل می­گیرد. در این کمربندهای سبز انواع مجموعه­های فضای سبز تفریحی، ورزشی و گردشگری ایجاد می­شود.

طی چند سال اخیر مدیریت شهری کرج در احیا و توسعه فضای سبز عملکرد مناسبی داشته و طرح­های مختلفی را اجرا کرده است که کمربند سبز یکی از آن­هاست. پروژه کمربند سبز که از اواخر سال 1392 به همت مدیریت شهرداری کرج کلید خورد، مسیر قسمت­های شمالی کرج واقع در کوه­های عظیمیه، همچنین محدوه شمالی مناطق 6 و 7 کرج را دربرمی­گیرد. در حال حاضر کرج دو هزار و 200 هکتار کمربند سبز دارد که در ارتفاعات بیجی، کلاک، باغستان، چنارک، کوه نور، تپه­های اسلام­آباد و منطقه حصار گستره شده است. طبق گفته رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری کرج، با پیگیری و رایزنی­های انجام شده 300 هکتار دیگر به کمربند سبز کرج اضافه خواهد شد.

پیمان بضاعتی­پور با تاکید بر این که ایجاد باند سبز کرج، نقش به­سزایی در گسترش سرانه محیط­ سبز داشته، اظهار می­کند: با بهره­برداری از این کمربند سبز، سرانه محیط سبز هر شهروند کرجی از شش و نیم متر به 22 متر گسترش یافته و در تلاش هستیم تا انتهای شورای پنجم این سرانه را به بیش از 30 متر برای هر نفر برسد.

وی با اشاره به این که توسعه کمربند سبز به کاهش ریزگردهای استان کمک می­کند، ادامه می­دهد: خشک شدن تالاب نظرآباد، جبهه جنوبی شهر را با خطر هجوم ریزگردها مواجه ساخته است، به همین دلیل باید زودتر طرح توسعه کمربند سبز در مسیرهای مطرح شده را به انجام برسانیم.

علی­اصغر کمالی­زاده شهردار کرج نیز با تاکید بر توسعه و افزایش سرانه فضای سبز کرج به سابقه باغشهری این کلانشهر در گذشته اشاره کرد و گفت: احیای فضای سبز و توسعه کمربند سبز شهری کرج به صورتی که فاصله کرج امروز با باغشهر دوران گذشته را کم کند، بسیار مهم و ضروری است.

با توجه به تحقیقات صورت گرفته این­طور استنباط می­شود که ایجاد و توسعه کمربند سبز شهری می­تواند در کنترل آلودگی­های هوا و جبران کمبود فضای سبز موثر واقع شود و از طرفی با استفاده­های بهینه از آن این قابلیت را دارد که به فضایی برای توسعه اجتماعی- اقتصادی جوامع محلی و جذب گردشگر تبدیل شود و منبع جدیدی از درآمد باشد.

 

تلاش برای احیای باغ سیب

باغ سیب کرج که از گنجینه­های ژنتیکی - گیاهی و یکی از بزرگ­ترین سرمایه­های زیست محیطی و از جاذبه­های گردشگری این شهر است، به دوره پهلوی باز می­گردد و جزئی از محوطه تاریخی کاخ مروارید در مهرشهر به­شمار می­آید. این باغ که به باغ سیب شمس یا باغ مهرشهر مشهور است، دارای 340 هکتار مساحت است. این باغ سال­ها در اختیار بنیاد مستضعفان بود. اما اسفند ماه سال 1395 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. قطع هزاران اصله درخت این باغ در سال­های نه چندان دور تا تلاش برای خروجش از فهرست آثار ملی حاشیه­هایی بود که طی سال­های اخیر تهدید باغ را به همراه داشت.

رحیم خستو، سخنگوی شورای شهر کرج، با تاکید بر این که احیای باغ طی سال­های گذشته مورد غفلت واقع شده است، گفت: طی چهار سال  اخیر روند احیای باغ سیب کرج جدی گرفته شده و احیای 272 هکتار آن آغاز شده است. طبق آمار ارائه شده از سوی اداره نظارت، حفظ و نگهداری فضای سبز شهرداری کرج 43 هکتار از باغ در بازه زمانی سال­های 94 تا 95 احیا شده است و 34 هکتار دیگر باغ نیز در سال­های 95 و 96 احیا شده است.

عضو شورای شهر کرج با اشاره به این که 88 هکتار دیگر باغ از سال گذشته تا کنون احیا شده است، گفت: در این بازه زمانی درختان سیب، گردو، به، انگور و گلابی مورد رسیدگی واقع شده و اقدامات لازم برای احیا انجام شده است.

همچنین محمد سعیدی­کیا، رئیس بنیاد مستضعفان در مورد آخرین وضعیت باغ سیب کرج اظهار داشت: باغ سیب کرج در حال حاضر در شرایط بسیار خوبی قرار دارد. سیستم آبیاری قطره­ای در این باغ اجرا شده است و در سطح باغ در حال کار است. رئیس بنیاد مستضعان با بیان این­که این باغ در حال حاضر هیچ مشکلی ندارد، بیان کرد: درخت­های 50 ساله باغ سیب واکاری شده و به جای آن­ها درخت­های جدید کاشته شده است.

حفظ گنجینه تاریخی باغ سیب مهرشهر کرج به­عنوان یکی از نمادهای فضای سبز علاوه بر کاهش آلودگی هوای شهرستان کرج و افزایش سرانه فضای سبز این شهرستان توجیه اقتصادی نیز دارد.

 

توجه به فضای سبز کرج یک ضرورت است

فضای سبز به­عنوان جز ضروری و لاینفک پیکره شهرها در عملکرد آن­ها نقش اساسی دارد و کمبود آن می­تواند اختلالات جدی در حیات شهرها به وجود آورد. از طرفی محیط زیست و حق استفاده از آن متعلق به تمام نسل­ها و به ویژه نسل آینده می­باشد.

مسئله توجه به فضای سبز شهری کرج تا جایی ضرورت دارد که در صورت عدم توجه به آن تبدیل به بحرانی می­شود که عواقب آن صدمات جبران­ناپذیری را بر چرخه محیط زیست و سلامتی افراد جامعه این کلانشهر وارد خواهد آورد. عدم تناسب استانداردهای فضای سبز عمومی با جمعیت شهر کرج و تخریب بخش عمده­ای از باغ­ها و محیط­های سبز به بهانه ساخت و ساز، محیط زیست کرج را با چالش جدی روبه­رو ساخته است. بنابراین برای حفظ و نگهداری سیما و منظر فضای سبز و درختان شهر کرج و جبران کمبود سرانه فضای سبز، تدوین چشم­اندازها و برنامه­ریزی­های میان مدت و بلند مدت توسط شهرداری­ها و مسئولین امر ضروری می­باشد. اجرای برنامه­هایی نظیر پویش کاشت درخت، ایجاد پارک­های منطقه­ای و محلی، برگزاری دوره­های آموزشی همگانی حفاظت از محیط زیست و ترغیب مشارکت­های مردمی در زمینه بهسازی فضای سبز، برگزاری نمایشگاه­های گل و گیاه و بسیاری از راه­کارهای مفید دیگر می­تواند زمینه­ای را برای حفاظت از فضای سبز شهری و احیای هویت باغ­شهری شهرستان کرج فراهم آورد.

نویسنده: زهرا تقی پور، کارشناس ارشد مرمت و احیا بناها و بافتهای تاریخی

آخرین اخبار
پایگاه خبری شهروندالبرز
پایگاه خبری نوژان نیوز
مؤلف نیوز
پایگاه خبری ویدانیوز